Avropa Əmək Təşkilatının (ELA) sərhədyanı işçilərin (bir Tərəfin sərhədyanı ərazisində işləyən və hər gün və ya həftədə ən azı bir dəfə sərhədyanı ərazidə daimi yaşayış yerini saxladığı Tərəfə qayıdan əməkçi miqrant)  istismarı ilə düzgün mübarizə aparmaq üçün daha çox səlahiyyətlərə və resurslara ehtiyacı var. Bu barədə məlumat Avropa Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının (ETUC) məlumatında  yer alıb.

Maaşların ödənilməməsi, sosial təminat saxtakarlığı, əməyin mühafizəsi və təhlükəsizlik qaydalarının pozulması və keyfiyyətsiz mənzil şəraiti Avropanın 10 milyon mobil işçisinin bəzilərinin üzləşdiyi ən çox yayılmış hüquq pozuntularından biridir.

2019-cu ildə yarandığı gündən bəri ELA tikinti işçilərinin, yük maşını sürücülərinin, qida xidməti işçilərinin və fabrik işçilərinin istismarını aşkar edən 100-dən çox yoxlama aparıb. ELA yoxlamaları tez-tez çoxlu sayda pozuntu aşkar edirdi ki, onların qurbanları həm Aİ, həm də üçüncü ölkə vətəndaşları olub.

ETUC bu çağırışı Komissiyanın yayın sonuna qədər baş tutacaq ELA-nın mandatını nəzərdən keçirməsi ərəfəsində edir. Avropa Parlamenti də keçən həftə Komissiyanı ELA-nı gücləndirməyə çağıran bir təklifə səs verdi.

ELA  2023-cü ildə tam gücü ilə fəaliyyət göstərsə də, real fərq yaratmaq üçün hər il yüzlərlə yoxlama aparmalıdır.

Müqayisə üçün qeyd edək ki, “EUROJUST” agentliyi təkcə 2022-ci ildə 11 mindən çox işə baxıb və 300-ə yaxın beynəlxalq istintaq qrupu yaradıb.

Bəzən uzun subpodratçı zəncirləri ilə məşğul olan onlarla ölkədən yüzlərlə işçiyə təsir edən işlərin mürəkkəbliyi, əmək vasitəçiləri və poçt qutusu şirkətləri ilə əlaqəli sui-istifadə hallarının qarşısını almaq üçün ELA-ya əlavə araşdırma səlahiyyətlərinin verilməsinin zəruriliyini də göstərir.

ETUC parlamenti dəstəkləyir və ELA-nın mandatına dəyişiklik edilməsinə çağırır:

-Bu “EUROJUST” və Avropa Bank Təşkilatının sahib olduğu səlahiyyətlərə bərabər giriş və emal səlahiyyətlərinə malik olan ELA-ya saxta işəgötürənləri müəyyən etmək və cəzalandırmaq üçün öz təşəbbüsü ilə araşdırmalar aparmağa imkan verəcək.

 -Həm Avropa İttifaqından (Aİ) olan səyyar miqrant işçilərin, həm də üçüncü ölkələrdən gələn milli miqrantların əmək hüquqlarının qorunması. Hazırda Aİ-nin onun hüdudlarından kənarda miqrasiya ilə bağlı səlahiyyəti olan altı qurumu var, lakin onların heç biri miqrant işçilər üçün layiqli iş şəraitinin təmin edilməsi ilə məşğul olmadığı üçün bu rol ELA-ya verilməlidir.

-İşçilərin ehtiyaclarını ödəmək və yerdə fərq yaratmaq üçün ELA fəaliyyətlərinin dizaynında və həyata keçirilməsində həmkarlar ittifaqının iştirakının artırılması. Avropa həmkarlar ittifaqları tərəfindən 2021-ci ildə təqdim olunan hallar ELA tərəfindən əvvəldən effektiv şəkildə araşdırılmalıdır.

ETUC Baş katibinin müavini İzabel Şeman deyib ki, mobil işçilər və miqrantlar Avropada ən həssas və ən az qorunan işçilərdir. Çox vaxt işəgötürənlər bu zəiflikdən əməkhaqqının az ödənilməsi, iş saatlarına əməl olunmaması, sosial təminat fırıldaqçılığı və ya keyfiyyətsiz mənzil təmin etməklə qazanclarını artırmaq üçün istifadə edirlər.

İşçilərin öz hüquqları barədə məlumatlandırılması vacibdir, lakin ədalətli əmək mobilliyi transsərhəd vəziyyətlərdə tətbiq olunan qaydaların effektiv şəkildə icrasını tələb edir. Bunun baş verməsi üçün ELA-nın mandatı dəyişməlidir, həmkarlar ittifaqları və milli hakimiyyət orqanları ilə əməkdaşlığın təkmilləşdirilməsinə ehtiyac var.

ELA tərəfindən aparılan yoxlamalar zamanı artıq yüzlərlə pozuntu aşkar edilib, lakin 10 milyon işçinin üzləşdiyi sui-istifadə halları onun fəaliyyətinin əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirilməsini tələb edir.

Avropa Komissiyası sui-istifadə hallarının baş verdiyi tikinti sahələrində, təsərrüfatlarda, fabriklərdə və yük maşınları parklarında qanunun düzgün tətbiq olunması üçün ELA-ya daha çox səlahiyyət və resurs verilməsi zərurətini tanımalıdır.