Beynəlxalq Əmək Konfransının iyunun 3-də İsveçrənin Cenevrə şəhərində başlamış 112-ci sessiyasında Beynəlxalq Əmək Təşkilatına (BƏT) üzv ölkələrin hökumət nümayəndələri və sosial tərəfdaşları iştirak ediblər.

Sessiyada Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin,  Azərbaycan Respublikası Sahibkarlar (İşəgötürənlər) Təşkilatları Milli Konfederasiyasının və Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının (AHİK) nümayəndələri təmsil olunublar.

Sessiyada BƏT-in 187 üzv dövlətindən olan hökumət, işəgötürən və işçilərin nümayəndələrinin iştirakı ilə iqlim dəyişikliyinin təsirlərindən və bioloji təhlükələrdən işçilərin müdafiəsi, qayğı iqtisadiyyatı və iş yerində, fundamental prinsiplər və hüquqlar da daxil olmaqla, geniş spektrli məsələlərin müzakirəsi aparılıb.

Qeyd olunub ki, bütün regionlarda uşaq baxımı və yaşlılara qayğı artdıqca qayğı iqtisadiyyatına da ehtiyac artır. Buna görə də gözlənilir ki, yaxın illərdə çox sayda yeni iş yeri açılacaq. Bununla belə, bütün dünyada qulluq işi müavinətlər və sosial müdafiənin olmaması, aşağı əməkhaqqı və ya zəif kompensasiya, fiziki, zehni və bəzi hallarda cinsi zərərlərə məruz qalma ilə xarakterizə olunur. Aydındır ki, qayğıya dair yeni həll yollarına iki cəbhədə ehtiyac var: qayğı siyasəti və xidmətlərinin xarakteri və təmin edilməsi, həmçinin qayğı işinin şərtləri.

Sessiyanın gündəliyində duran məsələlər eyni zamanda konfrans tərəfindən yaradılmış komitələrdə də müzakirə olunur. Bu komitələr sessiya ərzində eyni vaxtda toplaşır və sessiyanın sonunda sənədləri, nəticələri və ya digər yekun sənədi ehtiva edən qətnamələri qəbul etmək üçün konfransın plenar iclasına təqdim edir.

112-ci sessiya zamanı 45, 62, 63 və 85 saylı konvensiyaların ləğvi təklifi bir neçə əsas səbəbə görə irəli sürülüb:

- “Yeraltı işlərdə qadın əməyinin tətbiqi haqqında” (45 saylı Konvensiya, 1935-ci il)

Qadınların bütün növ mədənlərdə yeraltı işlərə cəlb edilməsi ilə bağlı müəyyən təkliflərin qəbul edilməsi barədə qərar.

- “Tikinti sənayesində təhlükəsizlik müddəaları” (62 saylı Konvensiya, 1937-ci il)

Tikinti işlərinin həm humanitar, həm də iqtisadi əsaslarla azaldılması zəruri olan ciddi qəza risklərinə səbəb olduğunu nəzərə alaraq, ayaqaltı və qaldırıcı mexanizmlərə istinad edərək tikinti sənayesində işçilər üçün təhlükəsizlik qaydaları ilə bağlı müəyyən təkliflərin qəbul edilməsi barədə qərar.

- “Əməkhaqqı və iş saatlarının statistikası haqqında” (63 saylı Konvensiya, 1938-ci il)

Əsas mədənçıxarma və emal sənayesində, o cümlədən tikinti və kənd təsərrüfatında əməkhaqqı və iş saatlarının statistikası ilə bağlı müəyyən təkliflərin qəbul edilməsi barədə qərar.

- “Qeyri-metropoliten ərazilərdə əmək müfəttişliyi haqqında” (85 saylı  Konvensiya, 1947-ci il)

BƏT öz konvensiyalarını dünya miqyasında layiqli iş və əmək standartlarının təşviqində müvafiq və effektiv qalmasını təmin etmək üçün mütəmadi olaraq nəzərdən keçirir, xüsusi konvensiyaların ləğvi barədə qərarlar qəbul edir. 

Müasir əmək standartları və təcrübələrinə artıq aidiyyəti olmayan, onların qəbul edildiyi sosial-iqtisadi kontekstlər əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmiş, bu da daha müasir və effektiv tənzimləmələrə yol açmaq üçün bu konvensiyaların nəzərdən keçirilməsini və potensial ləğvini tələb etmişdir.

Daha yeni konvensiyalar və ya beynəlxalq müqavilələr eyni əsası daha effektiv şəkildə əhatə etdiyi üçün köhnə konvensiyaların ləğvi beynəlxalq əmək hüququnu sadələşdirməyə kömək etmiş, ixtisar və müxtəlif əmək standartları arasında potensial ziddiyyətləri azaltmışdır.

Beynəlxalq əmək konvensiyalarının məzmunun sadələşdirilməsi üzv dövlətlərin standartlara riayət etməsini və tətbiqini asanlaşdıra, daha aydın və sadələşdirilmiş konvensiyalar toplusu uyğunluğu və icranı gücləndirə, nəticədə qlobal miqyasda əmək şəraitini yaxşılaşdıra bilər.

Təklif həmçinin üzv dövlətlərin və maraqlı tərəflərin rəylərini əks etdirir, bu da müəyyən konvensiyaların cari qlobal əmək bazarında artıq faydalı və ya praktiki olmadığını göstərir.

112-ci sessiyada müzakirə olunan mövzular

Bioloji təhlükələr:

Bioloji Təhlükələrə dair Standart Tənzimləmə Komitəsi işçiləri iş mühitində bioloji təhlükələrdən qorumaq üçün yeni beynəlxalq əmək standartlarının işlənib hazırlanmasına diqqət yetirib. Komitənin işi mövcud qanunları və təcrübələri əks etdirən və BƏT-ə üzv dövlətlərin cavablarının təhlilini təqdim edən iki əsas hesabata əsaslanırdı. Təklif olunan nəticələr iş yerində təhlükəsizlik protokolları, işəgötürənin məsuliyyəti və işçilərin hüquqları kimi müxtəlif aspektləri əhatə edən bioloji təhlükədən qorunmaq üçün aydın standartların müəyyən edilməsinə yönəlmişdir. Məqsəd bioloji riskləri hərtərəfli həll etməklə qlobal iş yeri təhlükəsizliyini artırmaq idi.

Qayğı iqtisadiyyatı:

Layiqli Əmək və Qayğı İqtisadiyyatı üzrə Ümumi Müzakirə Komitəsi ödənişli və ödənişsiz qayğı işlərini əhatə edən qayğı sektorunda çətinliklər və imkanları müzakirə etdi. Bu müzakirə cəmiyyətdə və iqtisadiyyatda qayğı işinin həlledici rolunu, qayğı işçiləri üçün daha yaxşı iş şəraiti və tanınma ehtiyacını vurğulayıb. Komitə siyasətin təkmilləşdirilməsi, qayğı sektoruna investisiyaların artırılması və gender bərabərliyinin təşviqi ilə bağlı tövsiyələri özündə əks etdirən yekun sənəd layihəsi üzərində işləyib. Müzakirələrdə qayğı işçiləri üçün layiqli işin təmin edilməsinin və sosial ehtiyacları dəstəkləmək üçün ümumi qayğı infrastrukturunun gücləndirilməsinin vacibliyi vurğulanıb.

Sessiya zamanı AHİK nümayəndə heyəti  BHİK-in Baş Katibi Luk Triangl ilə görüşüb. Görüşdə Azərbaycan həmkarlar ittifaqları BHİK ilə birgə qarşıda bir sıra tədbirlərin keçirilməsinin planlaşdırılması barədə fikir mübadiləsi aparıb.

Həmçinin AHİK-in nümayəndə heyəti BƏT-in İşçilərin Fəaliyyəti Bürosunun direktoru Maria Helena Andre ilə görüşüb. Görüşdə AHİK-in sədr müavinləri Hikmət Osmanov və Qəzənfər Abdullayev iştirak ediblər.

Görüş zamanı bu ilin noyabr ayında Azərbaycanın COP29-a (BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasına) ev sahibliyi edəcəyi barədə söhbət aparılıb.

Bildirilib ki, Azərbaycan dəfələrlə irimiqyaslı tədbirlərə ev sahibliyi edib və bu, ölkənin tanıdılması məsələsinə öz töhfəsini verib. İştirakçı sayına və miqyasına görə COP29, təbii ki, ən böyük tədbir olacaq. Tədbirdə 100 minə yaxın iştirakçı gözlənilir. Təbii ki, Azərbaycana səfər edəcək insanların rahatlığı üçün bütün lazımi tədbirlər görülməkdədir. Tədbirin Bakıda keçirilməsi respublikamızın milli və beynəlxalq səviyyədə illərdir apardığı siyasətə, o cümlədən iqlim dəyişikliyi probleminin həllinə töhfə vermək səylərinə beynəlxalq ictimaiyyətin etimadının təzahürüdür. Bundan əlavə, qeyd edilmişdir ki, məqsədimiz COP29-a töhfə verməklə yanaşı, iqlim dəyişiklikləri ilə əlaqədar gələcək fəaliyyətimizin istiqamətlərini müəyyənləşdirmək, “yaşıl iqtisadiyyata” keçidlə bağlı vəzifələrimizi daha da dəqiqləşdirmək və təkmilləşdirməkdir. Cari ilin avqustun 19-21-də AHİK-in təşkilatçılığı ilə “İnklüziv cəmiyyətə və ədalətli yaşıl iqtisadiyyata keçidlə bağlı BƏT-in rəhbər prinsiplərinin tətbiqinə” yönəlmiş 3 günlük seminarın keçirilməsinə, sentyabrın 26-27-də isə BƏT AKTRAV, Beynəlxalq Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının Pan Avropa Regional Şurasına üzv olan ölkələrin və Qlobal Həmkarlar İttifaqları Federasiyası nümayəndələrinin iştirakı ilə (təxminən 300 nəfərdən çox) Avropa Mərkəzi Asiya Regional Konfransına hazırlıqlar gedir.

Qeyd edək ki, 112-ci sessiya çərçivəsində 2024-2027-ci illər üçün İdarə Heyətinin üzvləri də seçilib. Sessiya iyunun 14-dək davam edəcək.